Trong khuôn khổ hợp tác trao đổi khoa học, chia sẻ kinh nghiệm nghiên cứu giữa Viện Xã hội học với các viện nghiên cứu trong và ngoài nước, ngày 16 tháng 8 năm 2017 phòng QLKH và HTQT, Viện Xã hội học tổ chức seminar khoa học “Xã hội siêu già ở Nhật Bản và những gợi ý đối với vấn đề già hòa dân số ở Việt Nam” với hai diễn giả là GS. Satoshi Miyazaki, Đại học Waseda, Nhật Bản và TS. Đặng Thị Việt Phương, Viện Xã hội học.
Bài trình bày của GS. Satoshi Miyazaki đã cho thấy bức tranh dân số già trong xã hội hiện đại và những vấn đề Nhật Bản đang phải đối mặt. Nổi bật trong đó là tình trạng trì hoãn kết hôn cũng như có con ở phụ nữ Nhật Bản để ưu tiên cho những cơ hội nâng cao trình độ học vấn, qua đó tìm kiếm công việc tốt hơn trên thị trường lao động. Năm 2013, Nhật Bản được xếp vào nhóm 10 quốc gia có tổng tỉ suất sinh thấp nhất thế giới với tổng tỉ suất sinh là 1.43 con/ phụ nữ . Với mức giảm sinh như vậy, dự kiến dân số Nhật Bản sẽ giảm từ 127 triệu người vào năm 2016 xuống 52 triệu người năm 2100. Đặt trong bối cảnh dân số Nhật Bản ngày càng già đi, trong khi mức sinh thấp, chính phủ Nhật Bản đã đề xuất nhiều chính sách nhằm tăng tỉ lệ người lao động trong xã hội.. Các chính sách này bao gồm việc tăng tuổi nghỉ hưu, thu hút khách du lịch đến Nhật Bản từ đó làm tăng sức tiêu dùng, thu hút lao động di cư từ nước ngoài vào Nhật Bản làm việc…
Trong tương quan so sánh với xã hội Nhật Bản, TS. Đặng Thị Việt Phương đã trình bày thực trạng về người cao tuổi ở Việt Nam. Việt Nam bắt đầu bước vào giai đoạn già hóa dân số với tỉ lệ nhóm cao tuổi ngày càng tăng và tăng nhanh hơn so với các nhóm tuổi còn lại. Trong khi đó, khoảng trên 60% người cao tuổi không có lương hưu và trợ cấp xã hội, 95% người cao tuổi từng bị bệnh/ốm (trung bình 2,69 bệnh/người), phần lớn người cao tuổi sống trong cảnh nghèo khó. Điều này tạo áp lực rất lớn cho nền kinh tế cũng như hệ thống chăm sóc sức khỏe của Việt Nam.
Qua hai bài trình bày, các cán bộ nghiên cứu của Viện Xã hội học đã sôi nổi trao đổi, thảo luận với hai diễn giả nhằm làm rõ những điểm tương đồng, khác biệt giữa Nhật Bản và Việt Nam trong việc đối mặt cũng như giải quyết vấn đề già hóa dân số. Những kinh nghiệm đối phó với tình trạng già hóa dân số ở Nhật Bản sẽ là bài học bổ ích để Việt Nam có thể học hỏi.
Hồ Ngọc Châm