|
Phương pháp nghiên cứu
|
- Phương pháp phân tích các nguồn tài liệu có sẵn: các nguồn tư liệu, dữ liệu, tài liệu, các công trình nghiên cứu trong nước và ngoài nước) có liên quan đến chủ đề việc làm, việc làm của thanh niên, những yếu tố tác động đến việc làm của thanh niên.
- Phương pháp xử lý thống kê số liệu định lượng từ bộ số liệu Điều tra quốc gia về Lao động Việc làm năm 2019 và 2021.
- Kỹ thuật sử dụng: Với bộ số liệu Điều tra Lao động Việc làm năm 2019 và 2021, tác giả đã lọc số liệu những người trong độ tuổi thanh niên từ 15 đến 30 tuổi. Sau đó sử dụng các phân tích thống kê bằng phần mềm thống kê SPSS như phân tích thông kê mô tả, phân tích tương quan, sử dụng các mô hình, bảng biểu để mô tả đặc trưng việc làm của thanh niên đô thị.
|
|
Tóm tắt kết quả/phát hiện chính của đề tài
|
- Về đặc điểm nhân khẩu học của thanh niên đô thị: Năm 2021, lực lượng lao động thanh niên (từ 15-30 tuổi) ở khu vực đô thị chiếm khoảng 37,1% tổng số lao động thanh niên cả nước. tỷ lệ lao động thanh niên nam và nữ ở khu vực đô thị là xấp xỉ ngang bằng nhau. lao động thanh niên ở khu vực đô thị tập trung nhiều nhất ở nhóm từ 25-30 tuổi. Từ năm năm 2019 đến 2021 trình độ học vấn của thanh niên khu vực đô thị không ngừng tăng lên cho thấy chất lượng lao động thanh niên ở khu vực này cũng có những chuyển biến tích cực. Đa số thanh niên khu vực đô thị là lao động có trình độ cao (từ cao đẳng trở lên), điều này về cơ bản đáp ứng được xu hướng chuyển dịch lao động-việc làm hiện nay trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra nhanh và tác động trực tiếp tới thị trường lao động.
- Về cơ cấu việc làm: Tỷ lệ có việc làm chung của thanh niên khu vực đô thị năm 2021 là 83,7%, tập trung nhiều nhất ở nhóm từ 25-30 tuổi. Nhóm lao động thanh niên đô thị có việc làm tập trung nhiều nhất ở vùng Đông Nam Bộ, tiếp đến là vùng Đồng bằng sông Hồng. Đây là 2 trung tâm kinh tế-chính trị cũng là 2 đầu tàu kinh tế lớn của cả nước nên thu hút đông lực lượng lao động trẻ. Cơ cấu nghề nghiệp của thanh niên đô thị chuyển dịch theo hướng tích cực, đa số làm việc trong lĩnh vực công nghiệp-dịch vụ và các ngành nghề đòi hỏi trình độ chuyên môn kĩ thuật bậc cao. Phần lớn lao động thanh niên ở khu vực đô thị là lao động làm công ăn lương. Việc lựa chọn làm việc ở các đơn vị sự nghiệp ngoài nhà nước vẫn là xu hướng chủ yếu của lao động trẻ ở khu vực này. Giai đoạn từ năm 2019 đến 2021 cũng chứng kiến mức tăng mạnh tỷ lệ thiếu việc làm của thanh niên khu vực đô thị, từ 7,9% năm 2019 lên 17,4% năm 2021 do những biến động của thị trường lao động khi bắt đầu bùng phát dịch Covid-19. Tỷ lệ thiếu việc làm của thanh niên đô thị tập trung hầu hết ở khu vực doanh nghiệp ngoài nhà nước.
- Về điều kiện làm việc: Mức thu nhập hiện nay của thanh niên ở khu vực đô thị nhìn chung còn khá thấp. Thu nhập bình quân/tháng của lao động thanh niên nam luôn cao hơn lao động thanh niên nữ với mức chênh lệch thu nhập khoảng từ 10,8% - 11%. Thu nhập trung bình giữa khu vực công và khu vực tư nhân cũng có sự chênh lệch. Đa số thanh niên đang làm việc ở khu vực đô thị hiện nay đều có hợp đồng lao động, trong đó những thanh niên có trình độ CMKT càng cao thì tỷ lệ làm việc có HĐLĐ cũng càng cao, điều đó cho thấy việc nâng cao năng lực trình độ cũng góp phần gia tăng đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của nhóm lao động trẻ. Hơn một nửa thanh niên đô thị có việc làm đã tham gia đóng bảo hiểm xã hội và hầu hết là tham gia loại hình bảo hiểm xã hội bắt buộc.
- Về một số yếu tố tác động: Đối với yếu tố cá nhân, giới tính là yếu tố có ảnh hưởng rõ rệt nhất. Tỷ lệ có việc làm của lao động thanh niên nam luôn cao hơn so với thanh niên nữ. Nam thanh niên khu vực đô thị có xu hướng làm các công việc liên quan đến lao động giản đơn hoặc các nhóm thợ, trong khi đó thanh niên nữ có xu hướng tham gia nhiều hơn ở các nhóm nghề đòi hỏi chuyên môn kĩ thuật bậc trung và bậc cao, nhóm nhân viên và nhóm nghề dịch vụ cá nhân-bán hàng. Thời gian làm việc trung bình của thanh niên nam cao hơn thanh niên nữ, đồng nghĩa thu nhập trung bình của thanh niên nam so với thanh niên nữ cũng cao hơn.
Đối với yếu tố xã hội, đại dịch Covid-19 xảy ra là một yếu tố có tác động mạnh mẽ đến thị trường lao động việc làm nói chung và việc làm của thanh niên đô thị nói riêng trong năm 2021. Số liệu điều tra Lao động Việc làm cho thấy tính từ tháng 1/2021 đến tháng 12/2021 thì tỷ lệ thanh niên đô thị có việc làm bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19 là 35,9%. Tác động lớn nhất của đại dịch đến nhóm này là tình trạng thu nhập thấp hơn hoặc bị giảm giờ làm/nghỉ luân phiên, tạm ngừng sản xuất kinh doanh. Nhóm thanh niên đô thị làm công ăn lương và nhóm làm việc trong lĩnh vực dịch vụ bị ảnh hưởng nhiều nhất. Mặc dù, đại dịch COVID-19 gây ra nhiều thách thức với thị trường lao động Việt Nam nói chung và nhóm lao động thanh niên khu vực đô thị nói riêng, song cũng tạo ra nhiều loại hình việc làm mới cùng những thay đổi trong xu hướng lao động-việc làm, mang đến nhiều thử thách hơn cho lao động thanh niên trong việc tiếp cận việc làm trong tương lai. Thực trạng này đã và đang đặt ra nhiều nhiệm vụ nặng nề cho các nhà làm chính sách trong việc đào tạo, phát triển, và giải quyết việc làm cho lực lượng lao động trẻ thời gian tới để đáp ứng với nhu cầu của thị trường lao động.
|