|
Phương pháp nghiên cứu
|
Đề tài sử dụng phương pháp phân tích tài liệu: Tổng quan, phân tích và bình luận các dữ liệu thứ cấp liên quan đến vai trò của người cao tuổi trong gia đình và cộng đồng vùng ven đô trong khoảng thời gian từ 2006 – 2016.
Phương pháp phỏng vấn sâu: Phỏng vấn sâu 10 cá nhân thuộc đối tượng nghiên cứu tại xã Tân Lập – Đan Phượng - Hà Nội để làm rõ hơn nội dung phân tích. Cụ thể trong quá trình khảo sát tại đây, đề tài đã tiến hành phỏng vấn sâu 10 trường hợp NCT tại cụm dân cư số 7 bao gồm 4 NCT nam và 6 NCT nữ có độ tuổi từ 61 – 80 tuổi. Cụm dân cư 7 là một cụm đông dân của xã Tân Lập. Tính đến nay toàn cụm có 475 hộ (trong đó có 120 hộ có NCT), với 1750 nhân khẩu. Số NCT từ 60 tuổi trở lên là 215 người (chiếm khoảng 12% dân cư), trong đó có 200 người là thành viên Chi hội NCT (76 nam – 124 nữ). Số NCT chia theo nhóm tuổi: Từ 60-69 tuổi: 130; Từ 70-79 tuổi: 57; Từ 80 tuổi trở lên : 43. Số NCT thuộc hộ nghèo: 9, cận nghèo: 5, tàn tật: 12. Số NCT tham gia công tác chính quyền đoàn thể ở địa phương: 8.
|
|
Tóm tắt kết quả/phát hiện chính của đề tài
|
Xét trong phạm vi nghiên cứu của đề tài, NCT ở khu vực vùng ven hiện nay vẫn giữ một vai trò đóng góp nhất định trong gia đình và cộng đồng xã hội.
- Phần lớn NCT ở khu vực vùng ven đô hiện vẫn tham gia lao động tạo thu nhập cho bản thân, đóng góp vào kinh tế gia đình và hỗ trợ con cháu trong công việc sản xuất kinh doanh dưới nhiều hình thức khác nhau (trực tiếp lao động sản xuất, hỗ trợ vốn/tài sản, truyền đạt kinh nghiệm).
- Điều kiện kinh tế còn khó khăn, tích lũy ít, tỷ lệ được hưởng lương hưu và trợ cấp xã hội thấp là những lý do khiến nhiều NCT ở vùng ven vẫn phải tiếp tục lao động để nuôi sống bản thân và giảm bớt gánh nặng tài chính lên gia đình. Tham gia lao động cũng là một cách để NCT khẳng định vai trò độc lập tự chủ của mình trong gia đình và cũng là niềm vui tuổi già để các cụ cảm thấy bản thân không vô dụng, không là gánh nặng với con cháu. Trong khả năng của mình NCT ở khu vực vùng ven cố gắng tự chủ và chia sẻ vấn đề tài chính kinh tế cùng con cái, ít nhất để đảm bảo đủ chi tiêu sinh hoạt hàng ngày mà không phải phiền đến các con.
- NCT ở khu vực ven đô đóng vai trò quan trọng trong việc trông nom chăm sóc cháu nhỏ và phụ việc nhà giúp con cái. Ở nông thôn và các khu vực vùng ven, hầu như các gia đình trẻ có con nhỏ trong giai đoạn từ 1-3 tuổi đều cần đến sự hỗ trợ của ông bà, đặc biệt là NCT nữ Những NCT không sống cùng con nhưng ở gần thì có thể đưa đón các cháu đến lớp, tắm rửa cho ăn uống đến khi bố mẹ đi làm về thì đón các cháu về. Ở đô thị, một phần của chức năng chăm sóc giáo dục trẻ em đã được chia sẻ bởi hệ thống nhà trẻ, mẫu giáo, người giúp việc, trường lớp bán trú cho học sinh lớp thấp, bởi vậy vai trò trông nom các cháu của ông bà nơi đây đã được giảm bớt, và cũng vì thế NCT ở đô thị có nhiều cơ hội tham gia các hoạt động bên ngoài xã hội hơn.
- Ngoài vai trò chăm sóc các cháu nhỏ và trông nom công việc gia đình thì NCT còn thể hiện một vai trò tương tự nữa đó là vai trò tự chăm sóc lẫn nhau. Sự biến đổi kinh tế-văn hóa, biến đổi quy mô gia đình và dòng di cư ở các khu vực vùng ven kéo theo sự suy giảm chức năng chăm sóc, hỗ trợ của gia đình truyền thống đối với cha mẹ già. Lúc này NCT đóng vai trò tự chăm sóc bản thân và chăm sóc người bạn đời của mình trong gia đình.
- Tiếng nói và quyền quyết định của NCT trong gia đình thường gắn với vị thế và địa vị của NCT (vị thế này gắn với thu nhập, học vấn, giới tính, chức vị trong gia đình). NCT càng nắm giữ nhiều tài sản kinh tế thì quyền lực của họ trong gia đình càng được củng cố. NCT có trình độ học vấn và địa vị xã hội càng cao thì tiếng nói của họ càng được coi trọng. Tuy không còn đóng vai trò là người quyết định chính các vấn đề kinh tế song người già vẫn có tiếng nói quan trọng và là người có quyền quyết định chính trong các vấn đề hương hỏa, thờ cúng tổ tiên, giỗ chạp trong gia đình, dòng họ.
- Với cộng đồng xã hội, NCT vẫn được coi như một nguồn lực, một phần “vốn xã hội” quan trọng. Nhiều NCT đã phát huy được khả năng kinh nghiệm của mình vào các lĩnh vực của đời sống chính trị xã hội địa phương. NCT tham gia các cấp quản lý cộng đồng, tham gia các đoàn thể chính trị xã hội và các tổ chức dân sự khác, trong đó chủ yếu là NCT nam. Tùy từng vị trí họ đã thể hiện vai trò của mình thông qua hàng loạt hoạt động xã hội khác nhau, họ đóng góp tiếng nói, tài sản, công sức cho sự phát triển chung của cộng đồng và xây dựng nông thôn mới. Những hoạt động này vừa là nhu cầu vừa là những đóng góp thiết thực góp phần vào phát triển xã hội, giữ gìn trật tự an ninh, xây dựng đời sống văn hóa ở địa phương.
|