Trong quá trình phát triển, Viện Xã hội học đã không ngừng mở rộng các hoạt động hợp tác quốc tế. Ngay từ đầu những năm 1980, Viện đã có những tiếp xúc và trao đổi khoa học với nhiều Trường Đại học và cơ quan nghiên cứu thuộc các nước xã hội chủ nghĩa như Liên Xô, Cộng hòa Dân chủ Đức, Bungari, Ba Lan, Hunggari và đã gửi đi đào tạo được nhiều nghiên cứu sinh, thực tập sinh. Kết quả là đến giữa thập niên 90, Viện đã có 8 Phó tiến sĩ (nay là Tiến sĩ) và Tiến sĩ khoa học Xã hội học được đào tạo từ Liên Xô (cũ) và các nước Đông Âu.
Cũng trong thập niên 1990, thông qua hợp tác quốc tế nghiên cứu và đào tạo, Viện đã có thêm 4 Tiến sĩ được đào tạo tại Hoa Kỳ, 1 tại Thụy Điển, 5 Thạc sĩ tại Úc và tại Anh. Chương trình hợp tác quốc tế về đào tạo của Viện với các trường đại học của Hoa Kỳ, Anh, Pháp, Úc, Nhật Bản tiếp tục được đẩy mạnh, Viện đã có thêm 2 Tiến sĩ: 1 đào tạo tại Úc, 1 tại Nhật Bản; 1 nghiên cứu sinh hiện đang học tại Úc; 1 nghiên cứu sinh đang học tại Pháp, 1 đang theo học chương trình Thạc sĩ tại Anh. Số cán bộ này cùng với số được đào tạo tại Nga, Đức, Hoa Kỳ, Anh, Pháp, Thụy Điển trước đây và tại Việt Nam sau này đã tạo thành một đội ngũ cán bộ nghiên cứu có trình độ, đa dạng về trường phái đào tạo và phong cách nghiên cứu, làm nòng cốt trong việc thực hiện các nhiệm vụ nghiên cứu của Viện. Ngoài ra trong khoảng thời gian này, Viện còn cử hàng chục lượt cán bộ tham gia các khóa đào tạo ngắn hạn về phương pháp nghiên cứu tại các trường đại học, trình bày tham luận tại các Hội thảo khoa học ở nước ngoài.
Hoạt động hợp tác nghiên cứu song phương được Viện chú tròng. Ngay từ những năm cuối của thập kỷ 80 và đầu thập kỷ 90, Viện đã thực hiện nhiều dự án quốc tế như Dự án VIE/88/P05 (1988-1991) do UNFPA tài trợ, dự án nghiên cứu gia đình (1989-1992) do tổ chức SAREC (Thụy Điển) tài trợ, dự án nghiên cứu về đô thị hóa Việt Nam (1991-1995), phối hợp với Đại học British Columbia do CIDA và IDRC (Canada) tài trợ; dự án nghiên cứu về Người già và hệ thống an sinh xã hội (1992-1994) do Toyota Foundation tài trợ. Ngoài ra còn nhiều dự án nghiên cứu phối hợp khác đã nhận được sự tài trợ của Đại học Michigan (Hoa Kỳ), Văn phòng các tổ chức quốc tế tại Việt Nam như: Hội đồng dân số, Quỹ Ford, UNDP, Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam, SIDA, DANIA, FINIDA, JICA, v.v...
Từ những năm cuối của thập kỷ 90, với việc mở rộng và tăng cường hợp tác quốc tế, Viện Xã hội học đã triển khai các chương trình nghiên cứu phối hợp, như Chương trình nghiên cứu lịch đại dân số (1995-1998) hợp tác với Đại học Washington Seattle, Hoa Kỳ. Dự án Di dân - Sức khỏe và Giới, nghiên cứu phối hợp với Đại học Brown, Hoa Kỳ (1997-1999); Dự án ISTAR "Nâng cao năng lực đào tạo và nghiên cứu về phát triển đô thị" nghiên cứu phối hợp với Đại học Amxtécđam, Hà Lan; các dự án nghiên cứu về chủ đề gia đình với Đại học Gothenburg Thuỵ Điển, Đại học Michigan, Hoa Kỳ, v.v…
Từ những năm đầu của thế kỷ XXI đến nay, với phương châm đẩy mạnh hơn nữa quá trình hội nhập quốc tế, Viện Xã hội học đã chủ động triển khai các chương trình hợp tác nghiên cứu, như: Chương trình nghiên cứu Gia đình nông thôn Việt Nam trong chuyển đổi (2005-2007) do SIDA/SAREC (Thụy Điển) tài trợ; Dự án “Tác động của Đô thị hoá tới sản xuất nông nghiệp vùng ven đô Hà Nội (2005) do Cộng đồng Châu Âu tài trợ; Dự án Quản lý quy hoạch vùng ngoại vi đô thị (2006-2007) do Canada tài trợ; "Quan hệ giữa các thế hệ trong gia đình Việt Nam" (2007) do Đại học bang Pensivania (Hoa Kỳ) tài trợ; Dự án “Mạng lưới xã hội ở khu vực nông thôn miền Bắc Việt Nam” (2006-2008) do chính phủ Pháp tài trợ; Dự án “Hệ thống an sinh xã hội khu vực phi chính thức ở Việt Nam” (2009) do Cộng hòa liên bang Đức tài trợ; Dự án “Dân số và Sức khỏe” (2012-2014) do Hội đồng Khoa học xã hội Hoa Kỳ RS tài trợ; Dự án “Không gian công cộng cho Thanh niên Hà Nội” (2013-2014) do Viện Khoa học Quốc gia Canađa INRS tài trợ, v.v…
Ngoài ra còn có nhiều dự án tư vấn, hỗ trợ kỹ thuật, hội thảo quốc tế được thực hiện giữa Viện Xã hội học với các tổ chức nghiên cứu, các Trường Đại học thuộc Vương quốc Anh, Ba Lan, Hàn Quốc, Liên bang Nga, Nhật Bản, Ôxtrâylia, Pháp, Trung Quốc, Xingapo,... các tổ chức quốc tế tại Việt Nam như ADB, UNDP, UNFPA, UNICEF, IOM, WB, v.v... và các tổ chức phi chính phủ quốc tế tại Việt Nam.
Viện Xã hội học